Dit schilderij van Harmen Steenwijck is verdeeld in twee gelijkwaardige helften, door een diagonale lijn van linksboven naar rechts beneden. Onder deze diagonaal staan op een tafelblad allerlei verschillende voorwerpen, dicht bij elkaar gezet maar toch duidelijk afzonderlijk waarneembaar. Boven de diagonaal, die versterkt wordt door een streep daglicht, is een lege achtergrond zichtbaar. De kaars met nagloeiende pit verbindt beide helften met elkaar. Alle objecten zijn zeer gedetailleerd en realistisch geschilderd. Steenwijck gebruikte kleine penselen op een gladde ondergrond, waarbij hij laagjes in dunne olieverf over elkaar heen aanbracht. Zo kon hij allerlei stofuitdrukkingen, variërend van zacht tot hard, perfect nabootsen. Het accent ligt op de afzonderlijke voorwerpen, die allemaal een eigen lichtreflectie hebben. De kleuren zijn hieraan ondergeschikt; ze mogen de aandacht niet teveel afleiden van de vorm en betekenis. Dit schilderij is een typisch vanitas of memento mori stilleven. Elk object speelt een belangrijke rol, en het realisme van de uitbeelding draagt sterk bij aan de ernst en kracht van de boodschap. De zandloper verwijst naar het verstrijken van de tijd, evenals de uitdovende kaars. De muziekinstrumenten, een blokfluit en een omgekeerde luit (waarvan de hals zichtbaar is achter de schedel) symboliseren het kortstondige genot, dat niet tastbaar is (wegstervende klanken) en dus niet behouden kan blijven. De map op tafel kan ook muziekannotaties bevatten en zo eveneens de vergankelijkheid benadrukken. De boeken verwijzen naar de menselijke kennis en wetenschap, die beperkt zijn. Het zwaard en de exotische schelp zijn luxe verzamelobjecten. Een zwaard is ook een dodelijk wapen en wijst op de oorlogswaanzin van de mensheid. Het meest opvallende is natuurlijk de schedel, die centraal in de compositie staat en de betekenis van ‘gedenk te sterven’ zeer concreet verbeeldt. Alles bij elkaar verbeelden al deze voorwerpen de tijdelijkheid van het aardse en stoffelijke. Hoe mooi ook, schoonheid en luxe vergaan en duiden op ijdelheid. De term vanitas voor dit type stilleven is afkomstig uit de Bijbel. De lege achtergrond staat voor het onstoffelijke, de geestelijke wereld en het hiernamaals. Het vanitas stilleven is een nauwkeurige educatieve les, waarbij de kijker geleerd wordt niet teveel waarde te hechten aan aardse genoegens. Enigszins ironisch is het feit dat deze schilderijen vooral gekocht werden door rijke kooplieden, die ze weer als kostbaar bezit koesterden. De samenstelling van voorwerpen en de compositie van twee helften komt op diverse andere stillevens van Harmen Steenwijck en zijn broer voor. Een vergelijkbaar voorbeeld bevindt zich in de National Gallery in Londen. Het werk is niet gedateerd, maar wel gesigneerd met een inscriptie in het tafelblad rechtsonder. Harmen Steenwijck werd rond 1612 geboren in Delft, en door zijn vader Evert samen met zijn broer Pieter naar hun oom David Bailly in Leiden gestuurd voor scholing. Bailly had het vanitas type op zijn beurt geleerd bij Jacques de Gheyn, die in 1603 de eerst bekende Vanitas heeft geschilderd. Harmen Steenwijck vestigde zich eerst in Leiden en vanaf 1633 in Delft. Typisch Leidens aan dit schilderij is de nadruk op de boeken, symbolen van de universiteit van Leiden. Zo kunnen de voorwerpen zelfs symbolisch naar een bepaalde stad verwijzen.